لرستان دریک نگاه

 

   لرستان دریک نگاه

 

استان لرستان، یکی از استان‌های غربی ایران است. این استان ۲۸٫۲۹۴ کیلومتر مربع مساحت دارد و جمعیت آن در سرشماری سال ۱۳۸۵ بالغ بر ۱٫۷۱۶٫۵۲۷ نفر گزارش شده‌است این استان سیزدهمین استان ایران از نظر جمعیت می‌باشد و یکی از استان‌های پرجمعیت ایران به شمار می‌رود.خرم‌آباد مرکز استان و بروجرد دومین شهر بزرگ آن است. طبق آمار ۱۳۸۵، خرم‌آباد بیست و دومین شهر بزرگ ایران و بروجرد بیست و هشتمین شهر بزرگ کشور است. لرستان سرزمینی کوهستانی است و غیر از چند دشت محدود، سراسر آن را کوههای زاگرس پوشانده‌است. اشترانکوه با ۴۰۵۰ متر ارتفاع بلندترین نقطه استان و پست ترین نقطه آن در جنوبی ترین ناحیه استان واقع شده و حدود ۵۰۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد بر اساس یافته‌های باستان شناسی این منطقه یکی ازنخستین سکونتگاه‌های قدیمی بشر است و مفرغ لرستان از شهرت باستان‌شناسی زیادی برخوردار است

فهرست مندرجات

                 

۱ ریشه

نام                          

۲ تاریخ لرستان

  • ۲.۱ اتابکان لر

۳ شهرها و شهرستان‌ها

۴ جغرافیا

۵ جای‌های دیدنی لرستان

۵.۱ آثار باستانی و تاریخی

۵.۲ گردشگاه‌ها و دیدنی‌های طبیعی

۶ مردم‌شناسی

۷ موقعیت اقتصادی

۸ مشاهیر

۹ مراکز آموزش عالی

۱۰   قوم کاسیت از ابتدا تا ورود آریایی‌ها

فارسی، لری و لکی

 

نقشهٔ ایران که در آن لرستان مشخص شده است.

 

 

 

گویش‌های لُری لرستان

 

 

گویش‌های لُری لرستان 

چهار نمونه از رباعیات بابا طاهر

 








گویش‌های لُری

نزدیک‌ترین گویش‌های ایرانی به زبان فارسی هستند.زبان لری همانند زبان فارسی نواده‌ای از زبان پارسی میانه است و واژه‌های آن همانندی بسیاری با فارسی دارد.. ریشه زبانهای ایرانی لری-بختیار مانند زبان فارسی به پارسی میانه(پهلوی ساسانی) و از طریق پارسی میانه به پارسی باستان(زبان هخامنشیان) برمیگردد[ ویژگی‌های زبان لری نشان می‌دهد که چیرگی زبان‌های ایرانی در منطقه کنونی لرستان در تاریخ باستان از سوی ناحیه پارس صورت گرفته و نه از سوی ناحیه مادزبان‌شناسانی دیگر لری را یک پیوستار زبانی از گویش‌های ایرانی جنوب غربی بین گونه‌های فارسی و کردی دانسته‌اند،که میان مردم لُر در غرب و جنوب غرب ایران رایج است و خود از سه گویش جدا تشکیل می‌شود که عبارتند از گویش لرستانی، بختیاری و لری جنوبی (کهگیلویه و ممسنی و بویراحمدی) و در دو سوی پیوستار با انواعی از زبان‌های کردی و فارسی شانه به شانه‌است.به عبارت دقیق تر این خانواده یک گروه جدا اما مرتبط از چند زیر گروه پیوسته از ایلات و طوایف است، شناخته شده‌ترین این گروهها عبارتند از فیلی یا لر کوچک و بختیاری، بویراحمد، کهگیلویه و ممسنی (چهار گروه اخیر لر بزرگ را تشکیل میدهند). فیلی بیشتر به پیشکوه و پشتکوه تقسیم می شود، چند گروه کوچکتر دیگر هم هستند

 

 

گمان‌های غیر زبان‌شناسان

نام گویش لری در کتابهای تاریخی قدیمی نیامده‌است و ظاهرا گویش مردمان این ناحیه گویشی از زبان پهلوی در نظر گرفته شده‌است. پیش از بررسی‌های زبان‌شناسی نوین، برخی نویسندگان بر پایه حدس، گویش لُری را با زبان‌های کردی ‌تبار مربوط می‌دانستند. برای نمونه دهخدا در لغت نامه دهخدا، لر (و یا لور) را نام عشیرتی بزرگ از عشایر کرد می‌داند:


گروهی از اکراد در کوههای میان اصفهان و خوزستان و این نواحی بدیشان شناخته آید و بلاد لر خوانند و هم لرستان و لور گویند  

یا دکتر پرویز ناتل خانلری گویش‌های لری و بختیاری را نزدیک به زبان کردی گمان برده‌است و در این خصوص می نویسد : « در کوهستان بختیاری و قسمتی از مغرب استان فارس ایلهای بختیاری و ممسنی و بویراحمدی به گویشهایی سخن می‌گویند که با کردی خویشاوندی دارد، اما با هیچیک از شعبه‌های آن درست یکسان نیست، و میان خود آنها نیز ویژگی‌ها و دگرگونی هایی وجود دارد که هنوز با دقت حدود و فواصل آنها مشخص نشده‌است. اما معمول چنین است که همه گویشهای بختیاری و لری را جزو یک گروه بشمارند

بر پایه گمانی دیگر از میان تمام اقوام آریایی لرها از نظر سازمان زبانی رابطه تنگاتنگی با کرد زبانان و فارس زبانان دارند در حالیکه برخی پژوهشگران بیان داشته‌اند که لرها از کردها منشعب می شوند. اما برخی دیگر از پژوهشگران معتقدند که لرها از قدیم الایام گروهی مستقل بوده‌اند گرچه از دو همسایه فرهنگی خویش تاثیر پذیرفته‌اند.[ گرچه لرها از نظر زبانی آشکارا با فارسی مرتبط هستند اما کارشناسان در این باره اختلاف نظر دارند که لری و فارسی از فارسی باستان منشعب شده‌اند یا از فارسی میانه ، لری همچنین با کردی مرتبط می‌باشد این ارتباط در گویش‌های شمالی لری بیشتر نمودار است. گویش‌های لری یک پیوستار زبانی هستند مابین دو قطب فارسی و کردی

 گویش‌های لُری

چهارمیلیون نفز عضو «ایل لر» به حساب می‌آیند که زبان لری را متفاوت از یکدیگر صحبت می‌کنند. یک الگوی دیگر گویش‌های لری را به سه زبان تقسیم می‌کند که عبارت است از: لرستانی، بختیاری و لری جنوبیگویش لری یکی از گویش‌های گروه غربی زبان‌های ایرانی به شمار می‌آید.یک الگوی دیگر گویش‌های لری را به ۴ دسته تقسیم کرد است که عبارت است از 

  • لری شمالی
  • لری میانی
  • لری جنوبی
  • لری کوزماری

 جغرافیای گویش لُری

جغرافیای گویش لُری

گروهی از آریایی‌ها پس از حرکت از خاستگاه شمالی خود سرتاسر نوار غربی را درنوردید تا به دریای پارس رسید. در این کوچ، دسته‌هایی در سرتاسر نوار غربی از شمال تا جنوب در بخشهای گوناگون ایران پراکن ه شدند، از همین روی پیوندهایی میان گویش‌های کنونی در استانهای کردستان ، کرمانشاه ، ایلام، لرستان ، چهار محال و بختیاری ، کهگیلویه و بویراحمد و بخش هایی از خوزستان ، اصفهان و فارس دیده می‌شود. منطقه جغرافیای استفاده از این زبان جنوب غربی خاک ایران امروزی را در بر می‌گیرد. به گمان پرویز ناتل خانلری، گویش‌های لری در برگیرنده گستره وسیعی از واژگان زبان پار  میانه و بکارگیری فراوان آنها بصورت زنده در محاورات روزمره می‌باشد.به طور دقیق تر می توان گویش‌های لری را به مناطق جغرافیایی زیر تقسیم کرد

۱ . لرهای بختیاری : استان چهار محال و بختیاری ، قسمت اعظم خوزستان، شرق لرستان و قسمتهایی از استان اصفهان.

۲ . لرهای ثلاثی : بروجرد ، ملایر ، نهاوند ، تویسرکان و بخش هایی از کنگاور و شازند.

۳ . لرهای ممسنی و رستم : نورآباد ممسنی ، شهرستان رستم قسمتهایی از کازرون و استان بوشهر.

۴ . لرهای کهکیلویه و بویراحمدی : استان کهکیلویه و بویراحمد ، دیلم           و گناوه در استان بوشهر و قسمتهایی از خوزستان.

۵ . لرهای فیلی : خرم‌آباد ، دورود ، دوره ،اندیمشک ، پلدختر، دره شهر، دهلران ، لوشان ، وقسمتهایی از شوش و قزوین

 

گویشوَران لُری

مردمان بخش‌هایی از لرستان، همدان، ایلام،خوزستان، اصفهان، چهارمحال و بختیاری، کهکیلویه و بویراحمد، فارس و بوشهر به گویشهای گوناگونی از گویشهای لری صحبت می‌کنند. گویش بروجردی در شمال لرستاندر مناطق بروجرد و دورود و بخش هایی از استان همدان از جمله ملایر  و سربند اراک دیده می‌شود .گویش سیلاخوری، در روستاهای دشت سیلاخور محدوده بروجرد تا دورود به کار می‌رود و تفاوت چندانی با لری خرم‌آبادی ندارد. لری پشتکوهی در ایلام دیده می‌شود و فیلی در ایلات جنوب و جنوب غرب لرستان کاربرد دارد.لری بویر احمدی نیز در ناحیهٔ استان کهگیلویه و بویراحمد و همچنین لری ممسنی در ممسنی، رستم و بخشهای دیگری در استان فارس و بوشهر وجود دارند.

فهرست جای‌های تاریخی و فرهنگی استان لرستان

 

 

پدیده‌های آب و هوایی

لرستان به دلیل مجاورت با خوزستان هرساله دچار مشکل گرد و غبار شدید می‌شود و آلودگی هوای آن گاه به ۱۰ برابر حد استاندارد می‌رسد.علت وجود گرد و غبار در آسمان استان لرستان، بیابان‌زدایی مناطق شرق مدیترانه صحرای عربستان و ۲۰ درصد آن نیز ناشی از مناطق خشک خوزستان است

 جای‌های دیدنی لرستان

 

 
 
مفرغ های لرستان در موزه لور
پل‌دختر ، متعلق به دوره ساسانیان
نوشتار اصلی: فهرست جای‌های دیدنی استان لرستان

استان لرستان سرزمینی زیبا با آب و هوای معتدل و کوهستانی است که بین ۴۶ درجه و۵۱ دقیقه تا ۵۰ درجه و۲۲ دقیقه عرض شمالی در کوههای زاگرس میانی واقع شده‌است.اشترانکوه با ۴۱۵۰ متر ارتفاع بلندترین نقطه استان لرستان است و پست‌ترین نقطه در جنوبی‌ترین منطقه استان واقع شده و ارتفاع آن از سطح دریا ۵۰۰ متر است.

 آثار باستانی و تاریخی

قلعه فلک الافلاک در مرکز شهر خرم‌آباد
قلعه فلک الافلاک در مرکز شهر خرم‌آباد
ایوان جنوبی و گلدسته‌های مسجد جامع بروجرد
 
 
 

 

: فهرست جای‌های تاریخی و فرهنگی استان لرستان

لرستان جایگاه آثار باستانی و تاریخی فراوانی است که می‌توان آن‌ها را به سه دوره پیش از تاریخ، دوره ایران باستان و دوره اسلامی تقسیم کرد. یافته‌های پیش از تاریخ لرستان، بیشتر شامل نقاشی‌ها، کنده‌کاری‌های غارها سفالینه ها و اشیای مفرغی هستند. به دلیل کوهستانی بودن منطقه، نخستین ساکنان در مناطق مرکزی و غربی لرستان سکونت یافتند. در این استان، بیش از ۲۵۰ غار و پناهگاه صخره‌ای وجود دارد که نیمی از آنان در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌اند. از جلمه غارهای مهم می‌توان به غارهای منقوش پیش از تاریخ هومیان یک، هومیان دو و میر ملاس کوهدشت و دوشه بخش چگنی خرم‌آباد، غارهای مسکونی پیش از تاریخ دره خرم‌آباد مانند غارهای پاسنگر، قمری، کنجی، گرارجنه و یافته و غار باستانی و شگفت انگیز کلماکره پلدختر اشاره کرد

 پل‌ها و دژها

از دوره‌های هخامنشیان و ساسانیان، پل‌ها و دژهای ویران شده فراوانی به جای مانده‌است. پل دختر   پل کشکان، پل شاپوری، پل کلهر ، پل معمولان و نیز قلعه فلک الافلاک از این دسته‌اند. گورستان‌ها و تپه‌های تاریخی فراوانی در بیشتر مناطق این استان وجود دارند که هنوز مورد کاوش باستان‌شناسی قرار نگرفته‌اند.فلک‌الافلاک یا دژ شاپورخواست قلعه‌ای تاریخی در مرکز شهرخرم‌آباد در استان لرستان است. فلک الافلاک با نام قلعه دوازده برجی هم شناخته می‌شود. قلعه فلک الافلاک بر فراز تپه‌ای مشرف به شهر خرم‌آباد و در نزدیکی رودخانه خرم‌آباد قرار گرفته و چشم گیرترین اثر تاریخی و گردشگری درون شهرخرم‌آباد است.

 مسجدها

مسجدها و امامزاده‌ها نیز از مهم‌ترین آثار به جای مانده از دوره‌های پس از اسلام در این منطقه هستند که مسجد جامع، مسجد سلطانی بروجرد مسجد جامع خرم‌آباد، امامزاده پیرشمس الدین بن موسی، امامزاده جعفر بروجرد، شاهزاده احمد پلدختر، شاهزاده محمد کوهدشت، امامزاده ابراهیم نورآباد شاهزاده عبدالله، امامزاده زیدبن علی و امامزادگان ابوالوفا واقع در شهر خرم‌آباد از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین این آثار به شمار می‌آیند. از جمله مهم‌ترین مساجد استان لرستان می توان به مسجد جامع بروجرد که به مسجد جمعه نیز شناخته می‌شود اشاره کرد، این مسجدی تاریخی از بناهای معماری سرشناس در شهر بروجرد است. مسجد جامع بروجرد یکی از نخستین مسجدهای ساخته شده در ایران است که در قرن دوم تا سوم هجری در شهر بروجرد بنا نهاده شده‌است. این مسجد زیبا در دل یکی از محله‌های تاریخی شهر نام دو دانگه واقع شده و به لحاظ معماری و قدمت، از بناهای منحصر به فرد استان لرستان و شهر بروجرد است.

گردشگاه‌ها و دیدنی‌های طبیعی

استان لرستان به دلیل قرارگیری در رشته کوههای زاگرس و وجود منابع فراوان آب داراری موقعیت بسیار خوبی از لحاظ گردشگاه‌ها و دیدنی‌های طبیعی است. این استان به دلیل آن که یک استان چهار فصل و دارای آب وهوای متنوعی است و سه ناحیه مشخص آب و هوایی را دارد می توان هر گونه دیدنی‌ طبیعی را در این استان مشاهده نمود. کوهستان‌های مرتفع ، آبشارهای متعدد ، دریاچه‌های طبیعی ، جنگل‌های وسیع بلوط و چند دشت وسیع در لرستان نشان می دهد که این استان ظرفیت‌های بسیاری برای جذب گردشگردارد. از مهمترین گردشگاه‌ها و دیدنی‌های طبیعی لرستان می توان به این مکان‌ها اشاره کرد :

منطقه گردشگری گلدشت ، بروجرد
  • دریاچه گهر
  • اشترانکوه
  • پارک جنگلی شورآب
  • منطقه گلدشت
  • دریاچه کیو
  • مجموعه تالاب‌های پلدختر
  • آبشارها

 آبشارها

لرستان به دلیل قرار گرفتن در مناطق کوهستانی و همچنین به دلیل برخوردار بودن از منابع آب بسیار و چشمه‌های فراوان موقعیت بسیار خوبی برای به وجود آمدن آبشارهای طبیعی است. در لرستان حدود ۲۰ آبشار مختلف وجود دارد که هر ساله در فصل‌های مختلف علاقه مندان بسیاری را به خود جذب می‌کنند.

آبشار بیشه

آبشارهای شهرستان الیگودرز

  • آبشار آب سفید
  • آبشار چکان
  • آبشار تیندر
  • آبشار لوچ
  • آبشارهای دورک
  • آبشار وارگ
  • آبشار چونگ شن
  • آبشار تاف
  • آبشار دره ماهی
  • آبشار مبارک آباد

آبشارهای شهرستان پلدختر

  • آبشار افرینه

آبشارهای شهرستان خرم‌آباد

  • آبشار نوژیان
  • آبشار گریت
  • آبشار وارک
  • آبشار مخمل کوه

آبشارهای شهرستان دلفان

  • آبشارغسلگه
  • آبشار سویله

آبشارهای شهرستان دورود

  • آبشار بیشه
  • آبشار دره اسپر

 دریاچه‌ها

: دریاچه گهر

دریاچه گهر در میان رشته کوه اشترانکوه در استان لرستان واقع است. این دریاچه در منطقه حفاظت شده اشترانکوه و بین بخش ززو ماهرو شهرستان الیگودرز و بخش مرکزی دورود قرار دارد. این دریاچه که به «نگین اشترانکوه» معروف است یکی از زیباترین دریاچه‌های طبیعی ایران به شمار می‌رود و با ارتفاع ۲۳۶۰ متر از سطح دریا در میان منطقه حفاظت شده اشترانکوه واقع شده‌است.دسترسی به این دریاچه از طریق شهرهای دورود، الیگودرز و ازنا امکان‌پذیر است.آسان‌ترين راه برای دسترسی به اين درياچه از مسير شهرستان دورود است.

نوشتار اصلی: دریاچه کیو

دریاچه کیو در شمال غرب شهر خرم‌آباد قرار گرفته‌است. مساحت دریاچه هفت هکتار و عمق آن بین سه تا هفت متر است.این دریاچه از ارزشهای توریستی درون شهری برخوردار بوده و همچنین زیستگاهی مناسب برای جانوران آبزی و پرندگان بومی و مهاجر است. کیو در گویش لری مردمان خرم‌آباد به معنی کبود رنگ و آبی است و دلیل استفاده آن آب زلال و عمیق این دریاچه‌است که به رنگ آبی و نیلی دیده می‌شود.

 دریاچه شط تمی

دریاچه تمی یکی از جاذبه‌های گردشگری الیگودرز است.دریاچه تمی یکی از زیباترین دریاچه‌های کوهستان لرستان به شمار می‌رود که در جنوب استان لرستان و شهرستان الیگودرز در منطقه‌ای کوهستانی قرار دارد.تمی در گویش محلی به مکانی صاف و هموار که در جایی بلند قرار گرفته گفته می‌شود.

چشمه‌ها وسراب‌ها

: تالاب‌های استان لرستان

ازجمله موارد طبیعی و اکوتوریستی در لرستان وجود چشمه هاوسراب‌های متعدد در سطح این استان است.این سراب‌ها وچشمه‌ها شرایط مناسبی را جهت جذب جمعیت توریستی داخل استان و خارج از استان را فراهم می‌نماید. سراب هنام و سراب کهمان در الشتر، سراب چگنی ، کیو و چشمه‌های گلستان، ، گرداب سنگی در خرم‌آباد، سراب جانیزه ، سراب زرشکه ، سراب سفید، سراب زارم، سراب کرتول ، و چشمه‌های ونایی، دره خونی، هفت چشمه و اسل در بروجرد و اشترینان، سراب غارتمندر و گردکانک ، ماهی چال ، فرسیان ، گایکان، سر دره، رود آب در الیگودرز، سراب چشمه و رودک در دو رود، و چشمه فلفلی در ازنا، اطراف برخی از این چشمه‌ها و سرابها از پوشش گیاهی نادری برخوردار بوده و در طول فصول مساعد شرایط مناسبی را جهت جذب گردشگران فراهم می‌نماید.

 

قوم لُر و آئین هایش

 

 

قوم لُر و آئین هایش

تاريخچه: قوم لُر عمدتاً‌ در لرستان، چهارمحال، ايلام و كهكيلويه و بويراحمد و بخش‌هايي كوچك‌تر از اين نژاد در همدان، اصفهان، فارس،‌ استان خوزستان‌ و استان مركزي ساكن‌اند. از يك‌صد هزار سال پيش،‌ در لرستان‌ انسان‌هايي مي‌زيسته‌اند. آريايي‌ها چهار هزار سال پيش به لرستان آمدند و با ساكنان آن، «كاسيت‌»ها يا «كاسي»‌ها، درآميختند. بخشي از اين بوم را نيز عيلامي‌ها در دست داشتند اما اين بخش‌ استقلال سياسي و حكومتي داخلي داشتند. كاسيت‌ها قومي هنرمند بودند كه آلياژ مفرغ كشف آنان بود. دو سده پس از ورود آريايي‌ها به لرستان،‌ كاسي‌ها، بابل را تسخير كردند و حكومتي شش‌سده‌اي در آنجا بنيان نهادند. نام لرستان تا اين زمان كاسي بود. حدود سه هزار سال پيش‌،‌ آريايي‌هايي ديگر، مادها و پارس‌ها، بر كاسي غلبه كرده، حكومت خود را در غرب ايران برپاي داشتند. از آن پس سلسله‌هاي شاهي در ايران شكل گرفتند كه از آن‌ها،‌ ساسانيان توجهي افزون‌تر به لرستان نشان دادند و بناهايي بسيار از دوران ايشان در اين خطّه باقي است.

 

عکس زن لر

 

(توجه کنید عزیزان)

  مطلب کامل را ازادامه ببینید

ادامه نوشته

فهرست روستاهای استان لرستان

 

فهرست روستاهای استان لرستان

 

 

  • ۱ فهرست روستاهای شهرستان الیگودرز
  • ۲ فهرست روستاهای شهرستان بروجرد
  • ۳ فهرست روستاهای شهرستان خرم‌آباد
  • ۴ فهرست روستاهای شهرستان دوره

      

        ( توچه کنید لطفا )

     فهرست کامل را در ادامه مطلب  ببینید

  • ادامه نوشته